Tomasz Tarasin, operator, autor zdjęć do ponad stu filmów fabularnych i dokumentalnych, współpracujący m.in. z Andrzejem Barańskim, Antonim Krauzem czy Zbigniewem Kuźmińskim, zmarł 22 września. Był laureatem tegorocznej Nagrody PSC za Całokształt Twórczości, a także nagrody Nagrody Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Miał 84 lata.
“Za mistrzowskie obrazy tworzące wysublimowany nastrój filmowych zdjęć. Za artystyczną odwagę i wrażliwość.”
“Nie ma lepszego klucza do twórczości urodzonego w 1940 roku w Olkuszu autora zdjęć filmowych, Tomasza Tarasina, od uzasadnienia Nagrody Przewodniczącego byłego Komitetu d.s. Radia i Telewizji, którą otrzymał w 1987 roku za zdjęcia do dzieła swego życia: filmu i serialu Nad Niemnem Zygmunta Kuźmińskiego. Głosiło ono, że jest to nagroda „za mistrzostwo kamery”.
To oczywiście skrót myślowy: po mistrzostwo sięgnął, nie tylko w Nad Niemnem, Tomasz Tarasin. Do mistrzostwa dochodził, z jednej strony, łącząc zamiłowanie do robienia zdjęć fotograficznych, które kształtowało jego wysublimowany smak artystyczny, z doskonaleniem warsztatu na Wydziale Operatorskim Szkoły Filmowej w Łodzi, który ukończył w 1966 roku. Z drugiej – zdobywając doświadcze- nie na wszystkich etapach przemian technologicznych w kinematografii. Filmował na taśmie czarno-białej, na taśmach barwnych większości znanych marek, aż doszedł do nośników cyfrowych. „Zawsze jednak najważniejsze było dla mnie uchwycenie tematu sceny i nadanie jej odpowiedniego nastroju, ale tak, by tworzy- ła spójną całość z resztą filmu” – mówi Tomasz Tarasin. „W czasach analogu praca na planie filmowym miała coś z magii. Dziś obraz widzi na monitorach cała ekipa. Wtedy widział go tylko operator – w swojej wyobraźni. Drżał z niepokoju, co ujrzy na projekcji materiałów roboczych, ale był dumny z tego, że posiadł wiedzę tajem- ną” – dodaje nasz laureat. On sam nawet z nieszczęsnego ORWO Coloru wyciskał ile się dało. Świadczą o tym nagrody na festiwalu w Oberhausen dla krótkometra- żowego Wypracowania Andrzeja Barańskiego.”
“Tarasin rozpoczynał pracę zawodową w czasach wzrostu znaczenia telewizji. Pracował w niej kolejno: w Łodzi, Katowicach i Warszawie, jako operator filmów dokumentalnych, m.in. głośnego Człowieka, który wykonał 552% normy Wojciecha Wiszniewskiego.
Kazimierz Kutz, zachęcony owocami współpracy z Tarasinem przy dokumen- tach, utorował mu w Zespole Filmowym „Silesia” drogę do debiutu w fabule. Telewizyjnym filmem W domu, z roku 1975, debiutował również reżyser Andrzej Barański. W 1979 Tarasin pierwszy raz zrobił zdjęcia do fabuły kinowej: Podróży do Arabii Antoniego Krauzego, z którym pracował jeszcze kilkakrotnie, np. nad filmem i serialem Akwarium – ekranizacją sławnej książki szpiegowskiej Wiktora Suworowa.
Znaczącym efektem także kilkakrotnej współpracy Tarasina z Andrzejem Barszczyńskim są Poznańskie Koziołki dla Tajemnicy puszczy na Międzynarodowym
Festiwalu Filmów Młodego Widza „Ale Kino!” (1992). Operator, który oddał kamerą piękno natury, otrzymał tę nagrodę „za wartości artystyczne zdjęć wspomagające budowanie nastroju filmu”.
Jednak najwięcej filmów, bo aż 7, nasz laureat zrobił ze Zbigniewem Kuźmińskim. Obok mieniącego się pastelowymi barwami Nad Niemnem, dużą popularność zdobyła kostiumowa komedia romantyczna Między ustami a brzegiem pucharu, z roku 1987. 10 lat później, na Festiwalu Filmowym „Projektor” w Białymstoku Tarasin zdobył nagrodę za zdjęcia w fabularnym filmie Krzysztofa Wojciechowskiego Historia o proroku Eliaszu z Wierszalina.
Jednak lata 90. i początek 2000. spędził jako autor zdjęć głównie do seriali, w tym tak lubianych, jak Zespół Adwokacki, Czułość i kłamstwa, Plebania czy Złotopolscy. Ponownie objawił mistrzostwo, niwelując środkami operatorskimi nie- doskonałości w odwzorowaniu przestrzeni przez obiektywy w dawnych kamerach cyfrowych.
Na zasłużonej emeryturze laureat nie próżnuje: nadzorował prace nad obrazem w już 18 cyfrowych rekonstrukcjach filmów ze zdjęciami swego autorstwa.
PSC nagradza dziś nie tylko znakomitego twórcę – w 2021 roku wyróżnionego Nagrodą Stowarzyszenia Filmowców Polskich „za wybitne osiągnięcia artystyczne i wkład w rozwój polskiej kinematografii” – ale także skromnego, powszechnie lubianego człowieka. Nie ma wielkiej tajemnicy w tym, że darzonego odwzajemnio- ną sympatią przez aktorki, które miał przyjemność filmować w trwającej przeszło pół wieku karierze artystycznej. Nie mogło być inaczej, wszak Tomasz przyszedł na świat… 8 marca.”
Laudacja sporządzona i odczytana przez Andrzej Bukowieckiego podczas Gali Rozdania Nagród PSC 2024 rok.
