Nominacja do Nagrody PSC w kategorii „Pełnometrażowy Film Fabularny” za zdjęcia do filmu „Strefa Interesów”
Łukasz Żal
Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi z 2007 r., zanim zaczął współpracować z tak cenionymi reżyserami, jak Jonathan Glazer czy Paweł Pawlikowski zdobywał doświadczenie przy
serialach „Daleko od noszy” oraz „U Pana Boga za miedzą”. W 2013 roku zrealizował zdjęcia do nominowanego do Oscara krótkometrażowego dokumentu „Joanna” w reżyserii Anety Kopacz.
Operator nominowany jest do nagrody Stowarzyszenia Autorek i Autorów Zdjęć Filmowych PSC za zdjęcia do filmu „Strefa interesów”.
O pracy przy tej międzynarodowej koprodukcji w reżyserii Jonathana Glazera mówił: „Nie używaliśmy żadnego światła, flag, blend, zupełnie nic z tych rzeczy. Bodaj raz zrobiliśmy wyjątek w postaci czterech sześćdziesięciowatowych żarówek.
Zależało nam na tym, żeby być jak najbliżej prawdy. Nie mogliśmy kręcić w oryginalnym domu Hössa, więc znaleźliśmy dom oddalony o 300 metrów od tamtej posesji. Dbając o szczegóły, kręciliśmy w prawdziwej piwnicy, pokazywaliśmy prawdziwe tunele i inne lokacje blisko domu. Priorytetem była prawda.
Na podstawie zdjęć archiwalnych dokładnie odtworzyliśmy kształt ogrodu. Niesamowitym doświadczeniem było kręcić tak blisko obozu, koło Oświęcimia; kiedy z naszego planu było widać wieżyczki strażnicy. Kiedy jechałem do pracy, codziennie mijałem ten obóz. Podobnie było w drodze powrotnej. To było niesamowite uczucie, znaleźć się w miejscu, gdzie wszystko się wydarzyło” [materiał zarejestrowano w czasie „Sztuki widzenia”, cyklicznego wydarzenia, organizowanego przez
Stowarzyszenie Autorek i Autorów Zdjęć Filmowych PSC w 2024 r.].
„Pamiętam, jak na samym początku pojechaliśmy do domu, w którym rozgrywa się akcja filmu, by szukać kadrów, miejsc, w których umieścimy dziesięć kamer. Złapałem się na tym, że ciągle myślę jak operator, dla którego liczy się ładne światło, kompozycja. Nagle dotarło do mnie, że muszę zapomnieć o wszystkim, czego do tej pory się nauczyłem, bo będziemy kręcić w południe, w brzydkim słońcu, a aktorzy nie zostaną ucharakteryzowani, będzie widać ich prawdziwe twarze. Nie będziemy komponować, bo jak można manipulować kamerą przy takim temacie. Możemy być jedynie niemymi świadkami, którzy ustawiają kamery niczym jedno wielkie oko. Kamery patrzą, a my tam jesteśmy. Bez osądów pokazujemy, jaki jest człowiek – że raz bywa wspaniały, a za chwilę okrutny, że potrafi kochać, przytulać bliskich, czytać dzieciom bajki, a za chwilę może wyjść z domu i zrobić coś radykalnie odmiennego.
W “Strefie interesów” inaczej podeszliśmy do scenografii i kostiumów, niż się to robi zazwyczaj w filmach wojennych. Jako widzowie jesteśmy przyzwyczajeni do bardzo podobnych, spatynowanych kadrów w takich opowieściach. A przecież w 1943 r. wszystko było nowe. Mundury i meble było nowe, dom był świeżo pomalowany. W tym filmie chcieliśmy
maksymalnie zbliżyć się do prawdy, być tak blisko życia, jak to tylko możliwe. Nie pokazywać wszystkiego, ale sugerować poprzez dźwięk, co dzieje się w pobliżu” – opowiadał z kolei w rozmowie z Polską Agencją Prasową w ubiegłym roku.
Łukasz Żal to także laureat wielu cenionych polskich i zagranicznych nagród filmowych, m.in.: TIFF Variety Artisan Award na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Toronto w 2023 r., Złotej Żaby Camerimage i ASC
Spotlight Award i Europejskiej Nagrody Filmowej za zdjęcia do filmu „Ida”, a także nominowany do Oscara i nagrody BAFTA za zdjęcia do tego filmu (nagrody z lat 2013-2014). Nominowany także do Oscara za zdjęcia do „Zimnej wojny” (2019). Jest również laureatem nagrody PSC za zdjęcia do filmów „Ida” (wspólnie z Ryszardem Lenczewskim) i „Zimna wojna”. W 2011 r. za zdjęcia do filmu „Paparazzi” otrzymał Złotą Żabę na Międzynarodowym Festiwalu Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych Camerimage w Bydgoszczy.
„Strefa interesów” ze zdjęciami Łukasza Żala w 2024 r. zdobyła Oscara w kategorii Najlepszy Pełnometrażowy Film Międzynarodowy.
Jolanta Tokarczyk
Źródła:
Sztuka widzenia
https://www.youtube.com/watch?v=fR0l_RSHwbs&ab_channel=PSCStowarzyszenieAutor%C3%B3wZdj
%C4%99%C4%87Filmowych
Polska Agencja Prasowa
https://www.pap.pl/aktualnosci/lukasz-zal-w-strefie-interesow-najwazniejsze-dzieje-sie-poza-kadrem-wywiad
